الرخصة
للصائم
المتطوع أن
يفطر
107- Nafile Orucunu
Bozmaya Ruhsal
وذكر
اختلاف
الناقلين
لحديث أم هانئ
في ذلك
أنبأ محمد بن
المثنى قال
حدثنا محمد بن
جعفر قال
حدثنا شعبة عن
جعدة عن أم
هانئ وهي جدته
أن رسول الله
صلى الله عليه
وسلم دخل
عليها يوم الفتح
فأتي بإناء
فشرب ثم
ناولني فقلت
إني صائمة
فقال رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
المتطوع أمير
نفسه فإن شئت
فصومي وإن شئت
فأفطري قال أبو
عبد الرحمن لم
يسمعه جعدة من
أم هانئ
[-: 3288 :-] Ümmü Hani'
der ki: Mekke'nin fethedildiği gün, Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)
yanıma girdi. Getirilen bir kaseden içtikten sonra bana uzattı. Ben:
"Oruçluyum"
dediğimde: "Nafile ibadet yapan kişi, kendi kendinin komutanıdır. Onun
için dilersen orucuna devam edebilir, dilersen de bozabilirsin" buyurdu.
Nesai der ki:Ca'de bu
hadisi Ümmü Hani'den işitmiş değildir.
Mahir: Ümmü Hani' r.anha
Ce'de'nin ninesidir, arada bulunan başka birini senedde zikretmemiştir. Bu
isnad'da kopukluk teşkil etse de Hadis'in sabit olduğu umulur. 3289 nolu
hadis'in Nesai notunu da okuyun.
3289, 3290, 3291,
3292, 3293 ile 3295. hadislerde yine gelecektir. - Tuhfe: 18001.
Diğer tahric: Ebu
Davud (2456), Tirmizi (731, 732) ve Ahmed, Müsned (26893)
أنبأ محمد بن
المثنى عن أبي
داود قال
حدثنا شعبة
قال أخبرني
جعدة عن جدته
أم هانئ أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم دخل
عليها وذكر
الحديث قلت له
أسمعته من أم
هانئ قال
حدثنا أهلنا
وأبو صالح عن
أم هانئ قال
شعبة وكان
سماك يقول حدثني
ابنا أم هانئ
فرويته أنا عن
أفضلهما
[-: 3289 :-] Ca'de,
ninesi Ümmü Hani'den bildiriyor: "Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)
yanıma girdi .. ,"
Ravi sonrasında söz
konusu hadisi zikreder.
Şu'be der ki: Ca'de'ye:
"Sen bunu bizzat Ümmü Hani'den işittin mi?" diye sorduğumda:
"Aileden bazıları ve Ebu Salih, Ümmü Hani'den naklen bize
bildirdiler" karşılığını verdi. Simak da, Ümmü Hani'in iki oğlundan naklen
bunu aktarırdı. Ben de bu oğulları içinde en iyisinden (Ca'de'den) rivqyet
ettim.
Tuhfe: 18001.
Diğer tahric: Ebu
Davud (2456), Tirmizi (731, 732) ve Ahmed, Müsned (26893)
ذكر
حديث سماك
أنبأ محمد بن
المثنى قال
حدثنا أبو
الوليد قال
حدثنا أبو عوانة
عن سماك عن بن
أم هانئ عن
جدته أم هانئ
سمعه منها
أنها قالت أن
نبي الله صلى
الله عليه وسلم
أتي بشراب يوم
فتح مكة فشرب
ثم ناولني فشربت
وكنت صائمة
وكرهت أن أرد
فضل سؤره فقلت
بأبي أنت إني
كنت صائمة قال
لها أكنت قضيت
شيئا قالت لا
قال فلا يضرك
[-: 3290 :-] Ümmü Hani'
bildiriyor: Mekke'nin fethedildiği gün Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)'e
kase içinde içecek ikram edildi. içtikten sonra kasevi bana uzattı. O gün ben
oruçluydum. Ama Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in içtiğinin artığı
olan bir içeceği reddetmeyi uygun görmedim ve içtim. Sonra:
"Babam sana feda
olsun! Ben oruçluydum" dediğimde: "Kaza orucu muydu?" diye
sordu. "Hayır" dediğimde: "Bir zararı olmaz" buyurdu.
Tuhfe: 18015.
Diğer tahric: Ebu
Davud (2456), Tirmizi (731, 732) ve Ahmed, Müsned (26893)
أنبأ الربيع
بن سليمان قال
حدثنا يحيى بن
حسان قال
حدثنا حماد عن
سماك بن حرب
عن هارون بن
أم هانئ عن أم
هانئ قالت دخل
علي رسول الله
صلى الله عليه
وسلم وأنا
صائمة فأتي
بإناء من لبن
فشرب ثم
ناولني فشربت
فقلت يا رسول
الله إني كنت
صائمة ولكني
كرهت أن أرد
سؤرك فقال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم إن كان
من قضاء رمضان
فاقضي يوما
مكانه وإن كان
من غير قضاء
رمضان فإن شئت
فاقضي وإن شئت
فلا تقضي
[-: 3291 :-] Ümmü Hani' bildiriyor:
Oruçlu olduğum bir günde Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) yanıma girdi.
Kap içinde süt getirilince içti ve bana uzattı. Ben de alıp içtim. Sonra: /lYa
Resulallah! Ben oruçluydum ama senden arta kalan içeceği reddetmeyi de
istemedim" dedim. Bunun üzerine Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem)
:
"Şayet, Ramazan
orucunun bir kazası ise yerine başka bir gün daha tut. Ancak Ramazan orucunun
bir kazası değilse, bunu ister kaza et istersen de etme" buyurdu.
Diğer tahric: Ebu
Davud (2456), Tirmizi (731, 732) ve Ahmed, Müsned (26893)
أنبأ قتيبة
بن سعيد قال
حدثنا أبو
الأحوص عن سماك
عن بن أم هانئ
عن أم هانئ
قالت كنت
قاعدة عند
النبي صلى
الله عليه
وسلم فأتي
بشراب فشرب ثم
ناولني فشربت
منه فقلت
أذنبت
فاستغفر لي قال
وما ذاك قالت
كنت صائمة
فأفطرت فقال
أمن قضاء كنت
تقضينه قالت
لا قال لا
يضرك
[-: 3292 :-] Ümmü Hani' der ki: Nebi
(sallallahu aleyhi ve sellem)'in yanında oturmuşken kendisine içecek ikram edildi.
içtikten sonra kabı bana uzattı, ben de alıp içtim. Daha sonra:
"Ben bir günah
işledim! Bana bağışlanma dile" dediğimde, Allah Resulü (sallallahu aleyhi
ve sellem) :
"Ne oldu?"
diye sordu. "Oruçlu idim ama orucumu bozdum" dediğimde: "Ramazan
orucunun kazası mıydı?" diye sordu. "Hayır!" dediğimde: "O
zaman bir zararı olmaz" buyurdu.
Tuhfe: 18015.
Diğer tahric: Ebu
Davud (2456), Tirmizi (731, 732) ve Ahmed, Müsned (26893)
أنبأ أحمد بن
عثمان قال
حدثنا عمرو عن
أسباط عن سماك
عن رجل عن
يحيى بن جعدة
عن أم هانئ
أنها دخلت على
النبي صلى
الله عليه وسلم
يوم فتح مكة
فأتي بشراب
فشرب ثم
ناولها فشربت
منه قالت إني
كنت صائمة
ولكن كرهت أن
أرد عليك
شرابك قال
أكنت تقضين لا
يضرك
[-: 3293 :-] Ümmü Hani' bildiriyor:
Mekke'nin fethedildiği gün, Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) yanıma girdi.
Kendisine içecek ikram edilince içti ve kalanı bana uzattı. Ben de alıp içtim.
Sonra:
"Ben oruçluydum,
ama ikramını da geri çevirmek istemedim" dediğimde: "Kaza orucu
değilse, bir zararı olmaz" karşılığını verdi.
Tuhfe: 18017.
Diğer tahric: Ebu
Davud (2456), Tirmizi (731, 732) ve Ahmed, Müsned (26893)
أنبأ زكريا
بن يحيى قال
حدثنا إسحاق
قال أنبأ أبو
أيوب يحيى بن
أبي الحجاج
قال حدثنا أبو
يونس عن سماك
عن أبي صالح
عن أم هانئ
قالت كنت عند
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم فأتي
بإناء فيه
شراب ثم
ناولني وكنت
صائمة فشربت
نحوه
[-: 3294 :-] Ümmü Hani' der ki:
Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in yanındayken kendisine içecek ikram
edildi. içtikten sonra kalanı bana uzattı. Ben de oruçlu olmama rağmen içtim
... "
Ravi sonrasında bir
öncekinin aynısını zikreder.
Diğer tahric: Ebu
Davud (2456), Tirmizi (731, 732) ve Ahmed, Müsned (26893)
أنبأ محمد بن
عبد الأعلى
قال حدثنا
خالد قال حدثنا
حاتم عن سماك
عن أبي صالح
قال لما افتتح
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم مكة كان
أول بيت دخله
بيت أم هانئ
فدعا بماء
فشربه وكانت
أم هانئ عن
يمينه فدفع
فضله إلى أم
هانئ فشربته
أم هانئ ثم
قالت يا رسول
الله والله
لقد فعلت فعلة
والله ما أدري
أصبت أم لا
إني شربت فضل
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم وكنت
صائمة فقال
أقضاء من
رمضان أو تطوع
قلت يا رسول
الله بل تطوع
فقال رسول
الله صلى الله
عليه وسلم إن
المتطوع بالخيار
إن شاء وإن
صام أفطر قال
أبو عبد
الرحمن هذا
الحديث مضطرب
والأول مثله
أما حديث عروة
فمرسل ليس
بالمشهور
وأما حديث
الزهري خاصة الذي
أسنده جعفر بن
برقان وسفيان
بن حسين فليسا
بالقويين في
الزهري وقد
خالفهما مالك
وعبيد الله بن
عمرو وسفيان
بن عيينة
وهؤلاء أثبت
وأحفظ من
سفيان بن حسين
ومن جعفر بن
برقان وأما
حديث أم هانئ
فقد اختلف على
سماك بن حرب فيه
فسماك بن حرب
ليس ممن يعتمد
عليه إذا
انفرد
بالحديث لأنه
كان يقبل
التلقين وأما
حديث جعدة
فإنه لم يسمعه
من أم هانئ
ذكره عن أبي
صالح عن أم
هانئ وأبو
صالح هذا اسمه
باذان وقيل
باذام وهو
مولى أم هانئ
وهو الذي يروي
عنه الكلبي
قال بن عيينة
عن محمد بن
قيس عن حبيب بن
أبي ثابت قال
كنا نسمي أبا
صالح دزوزن
وهو بالفارسية
كذاب وأبو
صالح والد
سهيل بن أبي
صالح اسمه
ذكوان ثقة
مأمون وأما
حديث يحيى بن
أيوب الذي
ذكرناه فإنه
ليس ممن يعتمد
عليه وعنده
غير حديث منكر
[-: 3295 :-] Ebu Salih bildiriyor: Resulullah
(sallallahu aleyhi ve sellem) Mekke'yi fethettiği zaman ilk girdiği ev Ümmü
Hani'nin evi oldu. Girdikten sonra su istedi ve içti. Ümmü Hani de sağ
tarafında oturuyordu. Kabın içinde kalan suyu Ümmü Hani'ye ikram edince o da
içti. Sonrasında Ümmü Hani':
"Ya Resulalıah! Bir
iş yaptım, ama valiahi doğru mu, yoksa yanlış mı yaptım bilmiyorum. (Oruçlu
olduğum halde) senden arta kalan suyu içtim" dedi. Allah Resulü
(sallallahu aleyhi ve sellem):
"Ramazan orucunun
bir kazası mıydı, yoksa nafile bir oruç muydu?" diye sorunca, Ümmü Hani':
"Ya Resulallah! Nafile bir oruçtu" dedi. Bunun üzerine Allah Resulü
(sallallahu aleyhi ve sellem): "Nafile oruç tutan kişi muhayyerdir.
Dilerse orucunu devam ettirir, dilerse de bozar" buyurdu.
Nesai der ki: Muztarib
bir hadistir. Önceki hadis de aynı şekilde muztaribtir.
Urve'nin hadisine (3277)
gelince; Zümeyl meşhur biri değildir. cafer b. Burkin (3278) ile Süfyan b.
Hüseyn'in (3279) Zührl'den rivayet ettikleri hadislere gelince; Cafer'in de
Süfyan'ın da özellikle Zührl'den olan rivayetleri sağlam değildir. Malik
(3285), Ubeydullah b. Ömer (3284) ve Süfyan b. Uyeyne (3280) aynı hadisi farklı
bir şekilde rivayet etmişlerdir ki bu, üçü diğer ikisinden daha sağlam olan
ravilerdir.
Simak b. Harb
dolayısıyla da Ümmü Hani'nin rivayetinde ihtilaflar mevcuttur. Simak telkin'i
kabul ettiği için tek kaldığı rivayetlerde güvenilmez biridir. Ca'de'nin
hadisine gelince, Ca'de bu hadisi Ümmü Hani'den bizzat işitmiş değildir. Hadisi
Ebu Salih vasıtasıyla Ümmü Hani'den rivayet etmiştir. Ebu Salih'in ismi de
Bazan'dır, Mazam diyenler de vardır. Hadisleri zayıftır ve Ümmü Hani'nin
azatlısıdır. Kelbl'nin kendisinden rivayetlerde bulunduğu Ebu Salih de budur.
İbn Uyeyne, Muhammed b. Kays vasıtasıyla Habib b. Ebi Sabit'in: "Ebu
Salih'i aramızda yalancı olarak isimlendirirdik" dediğini aktanr. Ancak
Yahya b. Said onun rivayetlerini bırakmamış, İsmail b. Ebi Halid vasıtasıyla
ondan rivayetlerde bulunmuştur. Hastalığı sırasında Ebu Salih'in: "Size
rivayet ettiğim her şey yalandı" dediği rivayet edilir.
Diğer taraftan Süheyl b.
Ebi Salih'in oğlu olan Ebu Salih'in ismi ise Zekvan'dır, Güvenilir ve emin
birisidir. Yahya b. Eyyub ise kendisine güvenilen biri değildir ve birden çok
münker hadisi bulunmaktadır.
Tuhfe: 17997.
Diğer tahric: Ebu Davud
(2456), Tirmizi (731, 732) ve Ahmed, Müsned (26893)